Η άσκηση αυτή έχει ως κύριο στόχο την κατανόηση του ρόλου βασικών παραμέτρων όπως η θνησιμότητα, η γονιμότητα και η δημογραφική δομή στην εξέλιξη της αφθονίας ενός πληθυσμού. Πρόκειται λοιπόν για την πρώτη επαφή με τη "Δυναμική των πληθυσμών". 

Το βασικό ερώτημα που εξ’ ορισμού καλείται να απαντήσει μια μελέτη δυναμικής πληθυσμών είναι η εξέλιξη της αφθονίας (μεγέθους) και των δημογραφικών χαρακτηριστικών (πχ ηλικιακής κατανομής) των εξεταζόμενων πληθυσμών σε ορισμένο βάθος χρόνου από τη στιγμή της μελέτης. Το συμπέρασμα μιας τέτοιας μελέτης  έχει μοιραία το χαρακτήρα της πρόβλεψης, ο έλεγχος και η επαλήθευση της οποίας είναι στην κυριολεξία “θέμα χρόνου”. Παρά την εγγενή αυτή αδυναμία όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πρόβλεψη αυτή δεν είναι αυθαίρετη αλλά γέννημα κατά κανόνα ενός αυστηρά καθορισμένου μαθηματικού μοντέλου, που με τη σειρά του είναι προϊόν μιας ολόκληρης  λογικής διαδικασίας. Συνεπώς, έχουμε τη δυνατότητα να εκτιμούμε την πιθανότητα δικαίωσης των προβλέψεών μας και να τις βελτιώνουμε συνεχώς, υποβάλλοντας σε εξαντλητικό έλεγχο την ποιότητα της πρωτογενούς μας πληροφορίας και τη ρεαλιστικότητα των παραδοχών στις οποίες βασίζεται η όλη μετέπειτα συλλογιστική πορεία για την κατασκευή του μοντέλου.

Η μελέτη της δυναμικής ενός πληθυσμού δε μπορεί να ξεκινήσει με αξιώσεις παρά μόνο αν έχουμε όσο το δυνατόν πληρέστερη γνώση αφ’ ενός της αρχικής (παρούσας) κατάστασης του πληθυσμού και αφετέρου  των δυνάμεων (παραγόντων) που τείνουν να τη μεταβάλλουν. Το πρώτο σκέλος είναι το πιο απλό και περιλαμβάνει μια εκτίμηση της αρχικής αφθονίας  και ηλικιακής κατανομής του πληθυσμού (σύνολο των ατόμων και κατανομή αυτών ανά ηλικία τη χρονική στιγμή 0).  Αυτή η “πρώτη ύλη” μεταβάλλεται ανάλογα με τη συνισταμένη των παραγόντων που τείνουν να αυξήσουν το μέγεθος του πληθυσμού (γέννηση ή μεταναστευτική εισροή νέων ατόμων) και εκείνων που τείνουν να το μειώσουν (θάνατος ή μεταναστευτική εκροή ατόμων). Οι παράγοντες αυτοί (και άρα η συνισταμένη τάση μεταβολής) δεν είναι σταθεροί, αφού εξαρτώνται από τη διαρκή αλληλεπίδραση των εγγενών, βιολογικών χαρακτηριστικών (προσαρμογών) του πληθυσμού με τις εκάστοτε επικρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες.

Στην πρώτη αυτή άσκηση του εργαστηρίου Οικολογίας σας δίνετε η δυνατότητα να ανακαλύψετε τις βασικές θεωρητικές αρχές και προβλέψεις που απορρέουν από το απλούστερο δυνατό μοντέλο δυναμικής πληθυσμών. Το μοντέλο αυτό βασίζεται σε δύο κύριες παραδοχές-απλουστεύσεις:

    α) Η μετανάστευση θεωρείται αμελητέα, δεν υπάρχουν δηλαδή μετακινήσεις ατόμων από και προς τον πληθυσμό, οπότε το ισοζύγιο γεννήσεων και θανάτων ρυθμίζει αποκλειστικά τη διακύμανση της αφθονίας

β) Οι ρυθμοί θνησιμότητας και γονιμότητας, που διαμορφώνουν το προηγούμενο ισοζύγιο, παραμένουν σταθεροί ανεξαρτήτως της μεταβολής της αφθονίας του πληθυσμού.

Είναι προφανές ότι ένα τέτοιο μοντέλο σταθερής κατάστασης είναι ακατάλληλο για την περιγραφή της δυναμικής φυσικών πληθυσμών, η γονιμότητα και θνησιμότητα των οποίων ελέγχονται από μια πληθώρα περιοριστικών παραγόντων άμεσα σχετιζόμενων και ως εκ τούτου παράλληλα μεταβαλλόμενων με την αφθονία των πληθυσμών (πχ θηρευτικές και ανταγωνιστικές πιέσεις, διαθεσιμότητα φυσικών πόρων που με τη σειρά τους εξαρτώνται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες κ.α.). Δεν παύει όμως να έχει μεγάλη θεωρητική και πρακτική αξία, αφού παρουσιάζει την εν δυνάμει εξέλιξη της αφθονίας και των δημογραφικών χαρακτηριστικών του υπό μελέτη πληθυσμού σε δεδομένες περιβαλλοντικές συνθήκες, αν αυτές οι συνθήκες παρέμεναν σταθερές και δεν έθεταν κανένα περιορισμό στην αύξηση του πληθυσμού (παραδοχή σταθερότητας και απεριόριστης φέρουσας ικανότητας). Η πληροφορία αυτή είναι ιδιαίτερα πολύτιμη, αφού διαμορφώνει τη βάση για την ανάπτυξη πολυπλοκότερων και πλησιέστερων στην φυσική πραγματικότητα μοντέλων, με τη σταδιακή συνεκτίμηση και ενσωμάτωση όσο το δυνατόν περισσότερων από τις παραμέτρους που επηρεάζουν στην πράξη το σύστημα.

Τέλος μέσα από την συγκεκριμένη διαδικασία ο φοιτητής θα έχει την ευκαιρία να εκτιμήσει την αξία του "μοντέλου" και της "προσομοίωσης" ως εκπαιδευτικών εργαλείων.

Οι ασκήσεις προσομοίωσης αποτελούνται από δυο αρχεία που πρέπει να κατεβάσετε. Το πρώτο είναι το λογισμικό OIKOASK.exe και το δεύτερο είναι το αρχείο βοήθειας (help) που το συνοδεύει και εμπεριέχει περιγραφή του τρόπου λειτουργίας, του αντικειμένου και του σκοπού καθώς και των ζητουμένων των ασκήσεων OIKOASK.chm